چه شما یک ورزشکار باشید و چه فردی که سبک زندگی فعالی دارد، آگاهی از انواع آسیبهای زانو، علائم آنها و درمانهای مناسب بسیار مهم است. یک درد جزئی اگر بهدرستی درمان نشود،میتواند به یک مشکل بزرگ تبدیل شود .شناسایی علائم آسیب زانو به شما این امکان را میدهد که اقدامات مناسب را انجام دهید و انتخابهای درستی داشته باشید. بهطور کلی، اگر احساس میکنید که مشکلی در زانوهایتان وجود دارد، از یک متخصص ارتوپدی مشاوره بگیرید. در ادامه به ۱۰ آسیب شایع زانو، بهویژه در میان ورزشکاران، میپردازیم!
چرا بعد از ورزش دچار زانو درد می شوید؟
با اینکه شایع ترین دلایل زانو درد افزایش سن است، اما آسیب های ورزشی به مرور زمان باعث ایجاد مشکلاتی در افراد میشود. دلیل این مورد آسیب یا فشار مکرر روی زانو است. همچنین به این خاطر که در انجام حرکات ورزشی بیشتر امکان بروز مشکلاتی مثل چرخش ناگهانی زانو و همچنین ایجاد ضربه ناگهانی وجود دارد احتمال بروز آسیب نیز به طبع بیشتر خواهد بود.
10 آسیب شایع ورزش زانو
از جمله شایع ترین آسیب های ورزشی زانو عباتند از:
۱. شکستگی کاسه زانو
شکستگیهای کاسه زانو آسیبهای جدی هستند که میتوانند منجر به ناتوانی عمیق شوند. این آسیب زمانی رخ میدهد که شما مستقیماً بر روی کاسه زانو بیفتید. اگر میزان فشاری که به استخوان وارد میشود بیشتر از حد تحمل آن باشد، ممکن است منجر به شکستگی شود. این نوع آسیبها بسته به محل، شدت و نوع آن متفاوت هستند.
علائم شکستگی کاسه زانو
- شروع ناگهانی درد تیز و شدید در جلوی زانو
- ورم
- نقص قابل لمس در کاسه زانو
- ناتوانی در بلند کردن پا
- تغییر شکل واضح (در موارد شدید)
تشخیص این آسیب با تعیین نحوه وقوع آن، معاینه فیزیکی و یافتههای رادیولوژیک انجام میشود. درمان شامل تنظیم مجدد،جراحی یا استفاده از وسایل حمایتی و کمکی (زانو بند، گچ یا عصا) میشود. ورزشکاران میتوانند با روشی ایمن و مؤثر به تدریج کاسه زانو را توانبخشی کنند.
بیماران مبتلا به شکستگی کاسه زانو معمولاً با مدیریت مناسب بهبودی کامل مییابند. آنها میتوانند تحت نظر فیزیوتراپیست یا متخصص خود پس از چند هفته یا چند ماه به ورزش برگردند. اگر بهدرستی توانبخشی نشوند، این نوع شکستگی میتواند به شرایط دیگری مانند آرتروز زانو، کندرومالاسی یا سندرم درد پاتلوفمورال تبدیل شود.
۲. دررفتگی زانو
دررفتگیهای زانو را میتوان به دستههای با سرعت بالا و با سرعت پایین تقسیم کرد. دررفتگیهای زانو با سرعت بالا معمولاً ناشی از نیروی شدید، مانند تصادفات خودرو هستند. در حالی که دررفتگیهای زانو با سرعت پایین اغلب در محیطهای ورزشی رخ میدهند.
دررفتگی زانو زمانی در ورزشکاران اتفاق میافتد که پا بر روی زمین ثابت باشد و تغییر جهت سریع یا حرکت چرخشی انجام شود. این مورد در ورزشهایی مانند فوتبال، دوچرخهسواری، اسکی، ژیمناستیک و پرش طول شایع است.
علائم دررفتگی زانو
- ورم سریع و حاد
- درد شدید و حساسیت
- کاسه زانو “شل” (پاتلا هیپرموبیل)
- تغییر شکل واضح زانو
- از دست دادن حس یا نبض در زیر زانو
برای بررسی آسیب، پزشک ابتدا نبضهای دوردست را معاینه میکند، بهویژه بر روی پا، زیرا آسیب عروقی در موارد دررفتگی زانو رایج است. آنها ممکن است همچنین آزمایش اشعه ایکس برای تعیین میزان آسیب استخوان تجویز کنند. بیماران همچنین تحت آزمایش آرتریوگرام قرار گیرند که اشعه ایکس عروق برای بررسی آسیبهای عروقی است، یا در برخی موارد سونوگرافی برای ارزیابی جریان خون عروقی.
درمان شامل جااندازی (حرکت پا به موقعیت اصلی در فرآیندی به نام کاهش)، جراحی (شامل بازسازی زانو و تعمیر عروقی برای حفظ جریان خون) و بیحرکتی برای جلوگیری از آسیب بیشتر است.
دررفتگیها آسیبهای جدی محسوب میشوند. در حالی که بهبودی ممکن است، زانوی آسیبدیده معمولاً ظرفیت قبلی خود برای جذب فشار را بازنمییابد. معمول است که پزشکان استفاده از پوششها یا وسایل حمایتی را برای محافظت از زانو و جلوگیری از فشار غیرضروری تجویز کنند.
۳. بورسیت زانو
بورسهای زانو کیسههای پر از مایعی هستند که در نزدیکی مفصل زانو قرار دارند. زمانی که به درستی کار میکنند، به مفاصل کمک میکنند تا به نرمی حرکت کنند و از ساییدگی تاندونها، لیگامنتها و عضلات بر روی استخوانها جلوگیری میکنند. بورسیت زانو زمانی رخ میدهد که یک یا چند بورس دچار تحریک، التهاب یا آسیب شوند. فشار طولانیمدت، ضربههای تروماتیک و حرکات تکراری (مانند دویدن) میتوانند باعث ایجاد اصطکاکی آزاردهنده شوند که میتواند منجر به بورسیت شود. این وضعیت اگر مفصل برای مدت طولانی در یک موقعیت ثابت نگه داشته شود، بدتر میشود.
علائم بورسیت زانو:
- درد تیز و چکشی اولیه که با درد مبهم و دردناک دنبال میشود
- ورم و قرمزی در جلوی زانو
- گرما در اطراف مفصل
- درد هنگام زانو زدن
- افزایش ناراحتی بعد از اینکه مفصل برای مدت طولانی ثابت نگه داشته شود
- دشواری در راست کردن یا خم کردن زانو
بورسیت احتمال دارد گاهی با برخی مشکلات دیگر زانو مانند آرتریت، شکستگیهای استرسی و تاندونیت اشتباه گرفته شود. برای تشخیص صحیح مشکل، فیزیوتراپیست یا پزشک ارتوپد یک ارزیابی دقیق انجام داده و آزمایشهای خاصی (مانند اشعه ایکس، MRI، سونوگرافی) انجام میدهد.
در اکثر موارد، بورسیت زانو به خودی خود با کمترین درمان یا بدون درمان برطرف میشود. با این حال، در برخی موارد نیاز به مراقبت پزشکی داشته باشد و مداخلهای برای تسکین علائم لازم باشد. این شامل درمانهای پایهای مانند تغییرات سبک زندگی، درمانهای خانگی و داروها است. برای علائم ماندگارتر، گزینههای دیگر شامل تزریق کورتیکواستروئید، آسپیراسیون و جراحی است.
۴. تاندونیت پاتلا
تاندونیت پاتلا، که به عنوان تاندینوپاتی پاتلا یا “زانو پرش” نیز شناخته میشود، یک آسیب ناشی از تحت فشار قرار گرفتن زانوهاست. ورزشکاران معمولاً این نوع آسیب را در ورزشهایی که پرش یا فرود سنگین رایج است (مانند والیبال، بسکتبال و پرش طول) به دست میآورند. همچنین زمانی رخ میدهد که ناگهان بدن خود را به تمرینات بیشتری ملحق کنید یا بر روی سطوح سختی مانند بتن تمرین کنید. فشار اضافی بر روی تاندون منجر به پارگیهای کوچک میشود که عضله را ملتهب میکند.
تاندونیت پاتلا معمولاً با شروع تدریجی درد همراه است. در ابتدا آسیب ممکن است هیچ مشکلی ایجاد نکند و معمولاً سریع بهبود یابد. با این حال، اگر این آسیب به طور مکرر رخ دهد، پارگیها سریعتر توسعه مییابند یعنی آسیب به تدریج بدتر شده و منجر به درد و اختلال عملکرد میشود.
علائم تاندونیت پاتلا:
- درد و حساسیت زیر کشکک زانو
- دردی که با پرش، فرود آمدن، دویدن یا نشستن طولانیتر بدتر میشود
- ضعف در زانو
برای تشخیص مشکل، پزشک با وارد کردن فشار به نقاط خاصی از زانو، نواحی دردناک را بررسی خواهد کرد. برای تاندونیت پاتلا، این بررسی در جلوی زانو، درست زیر کشکک خواهد بود. برای تشخیص دقیقتر، پزشکان همچنین آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سونوگرافی یا MRI را انجام خواهند داد.
مداخلات پزشکی برای این آسیب همچنین شامل فیزیوتراپی و شامل توانبخشی طولانیمدت خواهد بود؛ با مدیریت صحیح آسیب و توانبخشی، میتوانید هر چه سریعتر به زمین بازی، پیست یا میدان بازگردید.
۵. آسیب رباط زانو
رباطها نوارهای محکمی از بافت همبند هستند که اطراف یک مفصل را احاطه کرده و پشتیبانی و کنترل حرکت را فراهم میکنند. آسیبهای لیگامانی که معمولاً به عنوان پیچخوردگی زانو شناخته میشوند، غالباً به دلیل آسیب ورزشی رخ میدهند که منجر به ناپایداری مفصل زانو میشود. این آسیبها همچنین حرکت زانو را به شدت محدود میکنند.
زانو توسط ۴ رباط اصلی است که استخوان ران را به استخوان ساق متصل میکنند:
✳️ رباط صلیبی قدامی (ACL) – لیگامانی در مرکز زانو که چرخش و حرکت به جلو استخوان ساق را کنترل میکند. آسیب ACL پارگی یا پیچخوردگی ACL است که به دلیل توقفهای ناگهانی یا تغییر جهت، پرش و فرود ایجاد میشود. این آسیب در ورزشهایی مانند اسکی، بسکتبال و فوتبال شایع است.
✳️ رباط صلیبی خلفی (PCL) – لیگامانی در مرکز زانو که حرکت به عقب استخوان ساق را کنترل میکند. PCL، قویترین لیگامان در زانو، ممکن است در اثر کشیدگی یا پارگی با یک ضربه شدید و ناگهانی آسیب ببیند.
✳️ رباط جانبی خارجی (LCL) – رباطی که مسئول پایداری داخلی زانو است. در واقع LCL در فعالیتهایی که شامل چرخش، خم شدن یا تغییر سریع جهت هستند، آسیب میببیند. به عنوان مثال، وقتی داخل زانو در حین بازی فوتبال ضربه میخورد.
✳️ رباط جانبی داخلی (MCL) –رباطی که پایداری خارجی زانو را فراهم میکند. این آسیب که اغلب به عنوان پیچخوردگی MCL شناخته میشود، که ناشی از یک ضربه مستقیم به سمت خارجی زانو است، مانند زمانی که در حین بازی فوتبال یا هاکی رخ میدهد.
زمانی که هر یک از این چهار رباط آسیب ببیند، زانو ناپایداری را در جهتی که رباط آسیبدیده آن را پایدار میکرده، نشان میدهد. چهار آزمایش ویژه برای ارزیابی آسیبها وجود دارد: آزمایش داور قدامی (برای ACL)، آزمایش داور خلفی (برای PCL)، آزمایش استرس والگوس (MCL) و آزمایش استرس واروس (LCL).
علائم آسیب رباط زانو
- صدای بلند ترکیدن یا شکستگی در زمان آسیب
- درد ناگهانی و شدید که گاهی مانع از شرکت شما در ورزش میشود
- تغییر رنگ سیاه و آبی اطراف زانو
- ناپایداری زانو
- ورم در ۲۴ ساعت اول پس از آسیب
- احساس شل بودن در مفصل
- ناتوانی در تحمل وزن بر روی مفصل آسیبدیده به دلیل درد
- خم شدن زانو به سمت خارج
برای تشخیص آسیب رباطی، بهترین جراح زانو در شیراز ابتدا معاینه فیزیکی انجام میدهد. آنها زانو را برای ورم و حساسیت بررسی خواهند کرد. این فرایند احتمالا دردناک خواهد بود زیرا شامل حرکات مختلف زانو برای ارزیابی دامنه حرکتی شما و اعمال فشار خارجی بر روی زانوها است.
میزان آسیب طبق یک سیستم درجهبندی طبقهبندی میشود: درجه I (خفیف)، درجه II (متوسط) و درجه III (شدید). مدت زمان ادامه پیچخوردگی زانو بستگی به نوع پیچخوردگی، شدت آسیب، برنامه توانبخشی شما و نوع ورزشی که انجام میدهید دارد.
آسیبهای خفیف تا متوسط معمولاً به خودی خود بهبود مییابند. بیشتر پارگیهای رباطهای جانبی (LCL و MCL) معمولاً نیاز به جراحی ندارند. با این حال، در مواردی که رباطهای صلیبی (ACL یا PCL) پاره شده و فراتر از حد کشیده شوند، جراحی بازسازی تنها گزینه خواهد بود. به طور کلی، با درمان مناسب و یک برنامه فیزیوتراپی خوب، میتوانید انتظار بهبودی کامل داشته باشید.
۶. سندرم ایلیوتیبیال
نوار ایلیوتیبیال یا نوار ایلیوتیبیال (ITB) یک نوار ضخیم از بافت همبند است که در طول قسمت خارجی ران شما از بالای ساق پا تا زانو ادامه دارد. این نوار از بافت همبند فیبری متراکم تشکیل شده است که از لبه ایلیاک شروع شده و در زانو قرار میگیرد. ITB و عضلات مرتبط با آن وظیفه دارند که مفصل لگن را به سمت جلو، به سمت خارج و به طور جانبی بچرخانند.
سندرم ایلیوتیبیال به عنوان یک آسیب غیرتروماتیک ناشی از استفاده بیش از حد در نظر گرفته میشود که با ضعف زیرین عضلات ابداکتور لگن همراه است. استفاده بیش از حد معمولاً ناشی از خم شدن و کشش مکرر زانو است که باعث درد در سمت زانو میشود و معمولاً در میان دوچرخهسواران و دوندگان مشاهده میشود. این وضعیت همچنین با فعالیتهای دیگری مانند دوچرخهسواری، هاکی، شنا، کوهنوردی و بسکتبال مرتبط است.
علائم سندرم ایلیوتیبیال
- درد و/یا حساسیت در لمس قسمت خارجی زانو
- درد مداوم پس از ورزش
- احساس کلیک
- حساسیت در ناحیه باسن
- گرما و قرمزی اطراف زانو
تشخیص این سندرم با بررسی تاریخچه سلامت شما که شامل مشکلات سلامتی و علائم فعلیتان است، انجام میشود. این فرایند همچنین شامل معاینه فیزیکی و ارزیابی دقیق دامنه حرکتی و قدرت زانوهای شما خواهد بود. با استفاده از آزمایشهای خاص، پزشک میتواند بین سندرم نوار ایلیوتیبیال و سایر علل احتمالی درد زانو (مانند آرتروز، پارگی منیسک) تمایز قائل شود. برای تشخیص قطعی، نیاز به انجام آزمایشهای تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا MRI خواهد بود.
بیشتر افراد به داروهای مسکن یا ضدالتهاب، کمپرس سرد، تمرینات کششی و تقویتی پاسخ میدهند. همچنین لازم است که فرد برای مدتی فعالیت خود را محدود کند تا درد کاهش یابد تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود و اجازه دهد زانو به طور کامل بهبود یابد. گاهی اوقات، استفاده از اولتراسوند و الکتروتراپی برای کاهش تنش توصیه میشود. در عین حال، برخی افراد ممکن است نیاز به جراحی برای درمان داشته باشند.
بیشتر بیماران از سندرم نوار ایلیوتیبیال بهبود مییابند، اما معمولاً بازگشت به فعالیت کامل بدون درد یا ناراحتی چند هفته یا چند ماه طول میکشد.
۷. آسیب مینیسک
مینیسک یک پد غضروفی به شکل هلالی در زانو است که به عنوان یک ضربهگیر عمل میکند. پارگیهای مینیسک به عنوان یک آسیب شایع زانو در نظر گرفته میشوند و معمولاً ناشی از چرخش ناگهانی یا ضربه شدید، به ویژه در محیطهای ورزشی هستند. این آسیب میتواند به تنهایی یا همراه با آسیبهای رباطی رخ دهد و شدت آن میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
علائم آسیب مینیسک
- درد موضعی در سمت داخلی یا خارجی زانو
- احساس قفل شدن و کلیک کردن
- ورم متناوب تأخیری
تشخیص مینیسک پاره شده بر اساس تاریخچه دقیق و معاینه فیزیکی انجام میشود. برای تأیید تشخیص، نیاز به انجام آزمایشهای تصویربرداری مانند MRI، اشعه ایکس یا آرتروسکوپی زانو است.
مدیریت فوری آسیبهای مینیسک شامل روش RICER (استراحت، یخ، فشار، بالا نگه داشتن و ارجاع) است. مهم است که این پروتکل در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت دنبال شود تا درد کاهش یابد و توجه پزشکی فوری صورت گیرد. علاوه بر این، پروتکل No HARM نیز باید اعمال شود – بدون گرما، بدون الکل، بدون دویدن یا فعالیت و بدون ماساژ. این کار به کاهش ورم و خونریزی زانوی آسیبدیده کمک میکند.
از طریق فیزیوتراپی، میتوان عضلات اطراف زانوها و پاها را تقویت کرد و ثبات و حمایت لازم را برای مفاصل زانو فراهم کرد. ممکن است بیمار مجبور شود از زانوبند خاصی استفاده کند که به طور خاص برای حمایت از آسیب منیسک طراحی شده است. با این حال، اگر درد ادامه یابد و زانو قفل شود با وجود تلاشهای توانبخشی انجام جراحی توصیه میشود.
پیشآگهی مثبت پس از پارگی مینیسک امکانپذیر است. بیماران میتوانند این را از طریق درمانهای محافظهکارانه یا جراحی به دست آورند. ورزشکاران حتی میتوانند به ورزشهای خود بازگشته و رقابت کنند. با این حال، همچنین درست است که وقتی غضروف آسیب میبیند، نمیتوان آن را به حالت اولیه خود بازگرداند. به همین دلیل همه باید به دنبال راههایی برای پیشگیری از پارگی مینیسک باشند (مانند تمرینات قدرتی عضلات اطراف، مکانیک بدنی مناسب یا حفظ وزن سالم).
۸. بیماری ازگود اشلاتر
بیماری ازگود اشلاتر یک آسیب شایع ناشی از استفاده بیش از حد است که صفحه رشد در توبروزیته تیبیا را تحت تأثیر قرار میدهد و باعث التهاب و درد میشود. این بیماری عمدتاً نوجوانان را در دوران جهش رشد تحت تأثیر قرار میدهد و در افرادی که در ورزشهایی که شامل دویدن، پرش و تغییرات سریع در جهت هستند، شایعتر است.
علائم بیماری ازگود اشلاتر
- تاندون پتلا و توبروزیته تیبیا متورم
- درد، ورم و حساسیت در توبروزیته تیبیال (برجستگی استخوانی زیر زانو)
- افزایش درد در حین فعالیتهایی مانند دویدن، پرش یا نشستن
- تسکین موقت درد با استراحت
درمان معمولاً شامل استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن (RICE)، همراه با داروهای ضدالتهاب و فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف است. در اکثر موارد، این وضعیت به طور خودبهخود با بسته شدن صفحه رشد برطرف میشود.
۹. سندرم درد پاتلوفمورال
سندرم درد پاتلوفمورال، که به عنوان زانوی دوندگان نیز شناخته میشود، با درد در اطراف کشکک زانو (پتلا) مشخص میشود و ناشی از عدم تعادلها و ناهماهنگیها در عضلات و ساختارهای اطراف زانو است. این عارضه در ورزشکارانی که در ورزشهایی شرکت میکنند که شامل خم شدن مکرر زانو هستند، مانند دویدن، دوچرخهسواری و پرش، شایع است.
علائم سندرم درد پاتلوفمورال
- درد مبهم و خستهکننده در جلوی زانو
- دردی که با فعالیتهایی مانند نشستن، بالا رفتن از پلهها یا نشستن طولانیتر بدتر میشود.
- گاهی زانو به سمت داخل خم میشود یا از کار میافتد.
گزینههای درمان شامل فیزیوتراپی برای تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود انعطافپذیری و اصلاح عدم تعادلها، همچنین استفاده از زیرههای کفش برای حمایت از پاها و کاهش فشار بر روی مفصل زانو است.
۱۰. کشیدگی عضله ران (کشیدگی عضله چهار سر ران)
عضلات ران شما به دو گروه اصلی تقسیم میشوند: همسترینگ و چهارسر. همسترینگ شامل سه عضله است – ماهیچه دو سر رانی، ماهیچهٔ نیموَتَری و ماهیچه سمی ممبرانوس – که از ران شما تا زانو در قسمت پشتی پا کشیده شدهاند. این عضلات به طور مشترک برای خم شدن زانو و کشش لگن عمل میکنند. در عین حال، عضلات چهارسر در قسمت جلویی ران شما، بین لگن و زانو قرار دارند. آنها از طریق تاندونهای مربوطه به لگن، استخوانهای لگن، استخوانهای فمور (استخوانهای ران) و پتلا (کشککها) متصل میشوند.
کشیدگیهای عضلات چهارسر و همسترینگ از آسیبهای شایع عضلانی هستند که زمانی اتفاق میافتند که الیاف عضلانی بیش از حد کشیده شوند و منجر به پارگی شوند. این آسیبها در ورزشهایی که نیاز به دویدن سریع، پرش یا تغییرات ناگهانی در جهت دارند، شایع هستند.
علائم کشیدگی عضله ران (کشیدگی عضله چهار سر ران)
- درد ناگهانی و تیز در جلوی (چهارسر) یا پشت (همسترینگ) ران
- ورم و کبودی
- دشواری در راه رفتن یا تحمل وزن بر روی پای آسیبدیده
درمان این آسیبها معمولاً شامل استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن (RICE) برای کاهش ورم و درد است. همچنین ممکن است فیزیوتراپی برای بازگرداندن قدرت و انعطافپذیری به عضلات آسیبدیده ضروری باشد.
درمان آسیب های ورزشی وارد آمده به زانو چیست؟
درمان به نوع آسیب، شدت آن و محل دقیق ایجاد آسیب بستگی دارد. همچنین افزایش سن نیز در این مورد تاثیر گذار خواهد بود. این درمان شامل درمان های جراحی و همچنین درمان های غیر جراحی می شود که طبق بررسی های جراح زانو مشخص خواهد شد. درمان های غیر جراحی معمولا شامل مواردی نظیر دارودرمانی فیزیوتراپی، ایجاد محدودیت های حرکتی و مواردی از این قبیل می شود. این درحالی است که اقدامات جراحی زانو با آرتروسکوپی زانو قابل انجام است همچنین درصورتی که درمان های پیشرفته تر نیاز باشد متخصص اقدام به جراحی تعویض مفصل زانو میکند.
نتیجهگیری….
به دردها و ناراحتیهای ناحیه زانو بیتوجهی نکنید زیرا ممکن است نشانهای از آسیب زانو باشد. برای اتخاذ تصمیمی آگاهانه، داشتن اطلاعات دقیق و جامع از یک متخصص پزشکی معتبر ضروری است. با یک جراح ارتوپد با تجربه، میتوانید اطمینان حاصل کنید که تکنیکهای جراحی مناسب اعمال میشود، که این امر به حداقل رساندن عوارض احتمالی و کاهش خطرات آسیب مجدد کمک میکند.
دکتر محمد علی قاسمی، متخصص جراحی استخوان و مفاصل، جراح هیپ و لگن و تعویض مفصل هستند. ایشان بورد تخصصی ارتوپدی خود را از دانشگاه علوم پزشکی شیراز و فوق تخصص جراحی لگن و تعویض مفصل خود را از دانشگاه علوم پزشکی تهران و زوریخ سویس اخذ نموده اند. دکتر قاسمی دوره های فلوشیپ ارتروپلاستی و ارتروسکوپی هیپ را در در دانشگاه Gratz اتریش، هامبورگ المان، و دانشگاه زوریخ سویس گذرانیده اند. ایشان فلوشیپ درمان های نگهدارنده هیپ خود را تحت نظر پروفسور گانز، از معروفترین جراحان ارتوپدی دنیا در سویس گذرانیده اند. دکتر محمد علی قاسمی عضو انجمن جراحان زانو و لگن امریکا، انجمن جراحان ارتوپدی امریکا و انجمن هیپ اروپا و انجمن جراحان مفصل ران ایران هستند.
0 Comments