طول عمر پروتز لگن (مفصل مصنوعی)

پروتز لگن یا مفصل مصنوعی ران، وسیله‌ای پیشرفته بوده که جایگزین مفصل طبیعی در ناحیه ران می‌شود. این پروتز از مواد مقاوم مانند تیتانیوم و پلی‌اتیلن ساخته شده و عملکردی شبیه به مفصل واقعی ارائه می‌دهد. هدف استفاده از آن، بهبود حرکت، کاهش درد ناشی از آرتروز و آسیب‌های مزمن است. طراحی مدرن این مفصل مصنوعی، کیفیت زندگی بیماران را بهبود داده و توان حرکتی آن‌ها را بازمی‌گرداند.

ساختمان لگن

ساختمان پروتز لگن از دو بخش اصلی تشکیل شده است:

قسمت لگنی

شامل یک کاسه یا پوشش است که در شکاف لگن (استوا) قرار می‌گیرد و معمولاً از پلی اتیلن یا سرامیک ساخته می‌شود تا سایش بین اجزای مفصل کاهش یابد.

قسمت فمورال

شامل یک استم است که در داخل شانه استخوان ران نصب می‌شود و بالای آن یک سر (توپ) متصل است. این بخش از آلیاژهای مقاوم مانند تیتانیوم یا کروم-کو-کروم ساخته شده تا دوام و عملکرد طبیعی مفصل حفظ شود.

کاربرد پروتز لگن یا مفصل مصنوعی

پروتز لگن یا مفصل مصنوعی برای درمان مشکلات شدید مفصل ران استفاده می‌شود که در آن درمان‌های غیرجراحی مؤثر نبوده‌اند از جمله کاربردهای اصلی آن عبارتند از:

• وقتی مفصل به دلیل آرتروز لگن دچار ساییدگی و التهاب می‌شود و باعث درد شدید و محدودیت حرکت می‌گردد.
• در مواردی که استخوان‌های ران یا لگن به شدت آسیب دیده باشند و درمان‌های دیگر مؤثر نباشند.
• برای بیمارانی که از درد مزمن در مفصل ران رنج می‌برند و این درد عملکرد روزمره آن‌ها را مختل کرده است.
• اختلالات نادر مفصل مانند بیماری‌های مادرزادی که باعث مشکلات ساختاری مفصل ران می‌شود.

نحوه قرارگیری پروتز لگن

روش قرار دادن پروتز لگن یک فرایند دقیق در اتاق عمل است که در ابتدا لازم است تا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا حتی بی حسی منطقه ای قرار بگیرد تا از این طریق جراح بتواند با ایجاد برش به مفصل دسترسی پیدا ‌کند. سپس با حذف سطوح آسیب دیده، استخوان‌های لگن و ران آماده شده و قسمت لگنی پروتز به عنوان یک کاسه در شکاف لگن قرار می‌گیرد. در ادامه، بخش فمورال شامل استم و توپ به داخل شانه استخوان ران تثبیت می‌شود. پس از ارزیابی تعادل و دامنه حرکتی مفصل، محل جراحی بسته شده و بیمار به اتاق ریکاوری منتقل می‌شود.

عوامل موثر بر طول عمر پروتز لگن

طول عمر پروتز لگن به عوامل متعددی بستگی دارد که به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر عملکرد و دوام آن تأثیر می‌گذارند. مهم‌ترین این عوامل به شرح زیر است:

جنس و کیفیت مواد پروتز

نوع مواد به‌کاررفته در پروتز تأثیر بسزایی در طول عمر آن دارد. آلیاژهای فلزی (مانند تیتانیوم و کبالت-کروم)، سرامیک‌های مقاوم و پلی‌اتیلن با وزن مولکولی بالا از رایج‌ترین مواد مورد استفاده هستند. پروتزهای ساخته‌شده از مواد باکیفیت، مقاومت بالاتری در برابر سایش و تخریب دارند.

نوع تثبیت پروتز

روش‌های تثبیت پروتز به دو دسته‌ی سیمانی و بدون سیمان تقسیم می‌شوند پروتزهای سیمانی به دلیل استفاده از چسب مخصوص، سریع‌تر در جای خود تثبیت می‌شوند اما در طول زمان دچار فرسایش می‌شوند. در مقابل، پروتزهای بدون سیمان که از رشد طبیعی استخوان برای تثبیت بهره می‌برند از دوام و ماندکاری بالایی برخوردار هستند.

میزان فعالیت بدنی بیمار

فعالیت‌های سنگین، پریدن، دویدن و انجام حرکات پرتنش باعث افزایش فشار بر پروتز و در نتیجه فرسایش زودهنگام آن می‌شود به همین خاطر رعایت سبک زندگی متعادل و پرهیز از حرکات مفرط می‌تواند طول عمر پروتز را افزایش دهد.

وزن بیمار

وزن بالا فشار مضاعفی بر مفصل مصنوعی وارد می‌کند و باعث افزایش سرعت سایش قطعات پروتز می‌شود. حفظ وزن مناسب از طریق تغذیه سالم و ورزش‌های کم‌فشار مانند شنا و پیاده‌روی در  افزایش عمر مفصل تاثیر بسزایی دارد.

قرارگیری صحیح پروتز

نحوه‌ی نصب و زاویه‌ی قرارگیری پروتز در حین جراحی تأثیر زیادی بر عملکرد آن دارد. جراحی دقیق و استفاده از تکنیک‌های پیشرفته، احتمال جابجایی، لق شدن و سایش نامتعارف را کاهش داده و طول عمر پروتز را افزایش می‌دهد.

کیفیت و تراکم استخوان بیمار

در بیماران مبتلا به پوکی استخوان، احتمال لق شدن یا شکستگی اطراف پروتز بیشتر است. تقویت استخوان‌ها از طریق مصرف مکمل‌های کلسیم و ویتامین D و انجام ورزش‌های مناسب، به بهبود پایداری پروتز کمک می‌کند.

رعایت مراقبت‌های بعد از جراحی

انجام فیزیوتراپی، رعایت توصیه‌های بهترین جراح ارتوپدی در شیراز و اجتناب از حرکات نامناسب نقش مهمی در حفظ عملکرد پروتز دارد. همچنین، مراجعه‌ی منظم به پزشک برای بررسی وضعیت پروتز و تشخیص مشکلات احتمالی، از فرسایش زودهنگام آن جلوگیری می‌کند.

در نهایت…

پروتز لگن یا مفصل مصنوعی روشی مؤثر برای بهبود عملکرد مفصل لگن و کاهش درد در بیماران مبتلا به آرتروز، شکستگی یا آسیب‌های شدید مفصلی است. طول عمر این پروتز به عواملی مانند جنس مواد، روش تثبیت، وزن بیمار و میزان فعالیت او بستگی دارد. توجه داشته باشید که انتخاب روش مناسب جراحی و رعایت مراقبت‌های پس از عمل، تأثیر بسزایی در موفقیت درمان دارد.