پروتز زانو و انواع آن

زانو بزرگترین مفصل بدن است و تمام وزن بدن را تحمل می کند. با افزایش سن و یا آسیب دیدگی بر اثر عوامل مختلف ممکن است زانو آسیب ببیند و با روش جراحی قسمت هایی از زانو که آسیب دیده و یا کل مفصل با قطعات فلزی، پلاستیکی و یا سرامیکی به نام پروتز جایگزین شود.

با خواندن مقاله پیش رو با پروتز زانو و انواع آن آشنا خواهید شد.

پروتز زانو

در طول جراحی تعویض مفصل زانو، مواد مصنوعی که پروتز نام دارند، جایگزین سطح آسیب دیده زانو خواهند شد. انواع مختلفی پروتز زانو وجود دارد. انتخاب برند و طراحی ایمپلنت استفاده شده توسط پزشک و یا بیمارستان به عوامل مختلفی از جمله موارد زیر بستگی دارد:

• نیازهای بیمار، با توجه به مشکلات زانو و آناتومی زانو، هم چنین سن، وزن، فعالیت بدنی و شرایط جسمانی بیمار
• میزان تجربه و آشنایی پزشک با دستگاه
• هزینه و عملکرد پروتز

در نهایت جراح در مورد نوع کاشت مورد استفاده برای جراحی تعویض مفصل زانو با شما مشورت خواهد کرد.

اجزای پروتز مفصل زانو

پروتزها از مواد فلزی، سرامیکی و یا پلاستیکی قوی ساخته شده اند. در جراحی تعویض کامل مفصل زانو ممکن است حداکثر سه سطح استخوان جایگزین شود:

• قسمت انتهایی فمور (استخوان ران)، قسمت فلزی فمور، به شکل منحنی به انتهای استخوان ران متصل می شود. شیاری که باعث می شود کاسه زانو بتواند حرکت کند و زانو خم و راست شود.
• سطح فوقانی تیبیال (استخوان ساق)، قسمت تیبیال، صفحه فلزی صاف به همراه پلاستیک قوی به نام پلی اتیلن می باشد. برخی طراحی ها قسمت فلزی را ندارند و پلی اتیلن مستقیما به استخوان متصل می شود.
• سطح پشتی پاتلا ( استخوان کشکک)، قسمت پاتلا، قطعه گنبدی شکلی است که جایگزین پاتلار آسیب دیده می شود. در برخی موارد، نیازی به بازسازی سطح پاتلا نمی باشد.

پروتز های معمولا به گونه ای طراحی می شوند که همیشه قطعه فلزی و پلاستیکی کنار همدیگر باشند تا حرکت نرم تری را ایجاد کنند و باعث ساییدگی کتر مفصل کاشت شده شوند.

طراحی پروتز زانو

زانو، به عنوان بزرگترین مفصل بدن هم حرکت لولایی دارد یعنی توانایی خم و راست شدن مشابه لولای در و هم عملکرد چرخشی دارد. در واقع، زانو مفصلی پیچیده است، چرا که سطوح استخوان با خم شدن زانو، سر می خورند. آناتومی طبیعی زانو، از جمله رباط های صلیبی قدامی و رباط های صلیبی خلفی است که این رباط های در زانوی سالم نقش حامی و پشتیبانی مفصل را ایفا می کنند. اخیرا طراحی های پروتز به گونه ای است که پیچیدگی مفصل را مدنظر قرار داده و عملکردی مشابه زانوی طبیعی دارد. به عنوان مثال، رباط ها مفصل را در زانوی طبیعی ثابت نگه می دارند.

انواع پروتز زانو

پروتزهای مخصوص جنسیت

بسیاری از سازندگان پروتز زانو، ایمپلنت هایی را ساخته اند که متناسب با میانگین اندازه زانوی خانم ها می باشد. البته تحقیقی وجود ندارد که نشان دهند پروتزهای مخصوص جنسیت، ماندگاری بیشتر و یا عملکرد بهتری نسبت به پروتزهای استاندارد دارند.

پروتز ثابت خلفی

نوع ثابت خلفی، شایع ترین پروتز است که در جراحی تعویض مفصل زانو استفاده می شود. در این طراحی، رباط صلیبی برداشته می شود و اجزای پروتز جایگزین رباط صلیبی خلفی خواهند شد. تبیا سطح بالا رفته ای با قسمت داخلی دارد که داخل جزء فمور قرار می گیرد. این اجزا، به خوبی در کنار هم کار می کنند تا از لغزیده شدن استخوان ران بر روی استخوان پا، هنگام خم شدن زانو پیشگیری شود.

پروتز صلیبی

همان طور که از نامش پیداست، رباط صلیبی خلفی با این طراحی پروتز ثابت نگه داشته می شود. این نوع پروتز برای بیمارانی مناسب است که رباط صلیبی خلفی سالمی دارند به گونه ای که مفصل زانو ثابت نگه داشته می شود.

پروتز با حفظ هر دو رباط صلیبی

در تعویض کامل مفصل زانو، رباط صلیبی قدامی برداشته می شود تا امکان تعویض دقیق مفصل فراهم گردد. در این نوع پروتز، هر دو رباط صلیبی قدامی و خلفی حفظ می شوند. علت استفاده از این نوع پروتز، حفظ هر دو رباط ها و حفظ عملکرد زانو می باشد.

پروتزهای یک طرفه

گرچه تعویض کامل مفصل زانو، جراحی شایعی است، اما برخی افراد می توانند از مزایای جراحی جزئی نیز بهره مند شوند. اگر تنها یک سمت مفصل که آسیب دیده است برداشته شود، پروتزهای کوچک تر می توانند مورد استفاده قرار بگیرند.

 

انواع کامپوننت تبیا

پروتزهای ثابت

در این طراحی، جزء پلی اتیلن تبیا به مواد فلزی زیر پروتز متصل می شود. سپس، فمور بر روی سطح بالشتی به چرخش در می آید.

پروتزهای متحرک

در این نوع پروتز، پلی اتیلن داخل مواد فلزی تبیا، برای فواصل کوتاه به چرخش در می آید. این طراحی امکان چرخش میانی و جانبی زانو را فراهم می کند.

تفاوت پروتزهای ثابت در مقابل پروتزهای متحرک

ماندگاری، در برخی موارد، فعالیت شدید و وزن زیاد می تواند باعث ساییدگی زود هنگام پروتز ثابت شود. اجزای ساییده شده می توانند از استخوان جدا و منجر به بروز درد شوند. این شل شدگی، دلیل اصلی ناموفق بودن جراحی می باشد.

در افراد جوانی که از لحاظ بدنی فعال هستند و یا اضافه وزن دارند، توصیه می شود از پروتزهای متحرک استفاده شود. این پروتزها، به گونه ای طراحی شده اند که بیشترین عملکرد با کمترین میزان ساییدگی را داشته باشند.

محافظت بافت نرم، پروتزهای متحرک به محافظت و حمایت بیشتر بافت نرم مانند رباط های اطراف زانو نیاز دارند. اگر بافت های نرم به میزان کافی قوی نباشند، امکان جابجایی پروتز بیشتر خواهد بود.

هزینه، پروتزهای متحرک به مراتب گران تر از پروتزهای ثابت هستند.

جنس پروتز های زانو چیست؟

قسمت فلزی پروتز از تیتانیوم و یا کبالت کرومیوم و قسمت های پلاستیکی نیز از پلی اتیلن های سنگین ساخته می شوند. برخی پروتزها نیز از سرامیک ها و یا ترکیب فلز و سرامیک تشکیل شده اند. صرف نظر از نوع مواد به کار رفته، وزن پروتز با توجه به اندازه انتخاب شده در حدود 15 تا 20 اونس (بین 400 تا 600 گرم) می باشد.

در ساخت پروتز مفصل زانو باید چه نکاتی مهم هستند؟

در ساخت مواد پروتزها، معیارهای زیر باید در نظر گرفته شوند:

• پروتزها باید سازگاری بالایی داشته باشند: به گونه ای که در بدن قرار بگیرند بی آن که واکنشی را ایجاد کنند.
• پروتزها باید همانند ساختار زانو باشند. به عنوان مثال، پروتزها باید به اندازه ای قوی و محکم باشند که بتوانند وزن بدن را تحمل کنند، به اندازه ای انعطاف پذیر باشند که هنگام تحمل فشار و استرس شکسته نشوند و قابلیت حرکت را نیز داشته باشند.
• پروتزها باید به گونه ای باشند که استحکام و فرم آن ها در دراز مدت حفظ شود.

نصب پروتز زانو

انواع مختلفی تثبیت برای اتصال پروتز به استخوان وجود دارد. از جمله:

• تثبیت سیمانی، پروتزها عمدتا با موادی به نام پلی متیل متاکریلات ثابت نگه داشته می شوند.
• تثبیت غیر سیمانی، پروتزها می توانند به طور کامل داخل استخوان قرار بگیرند. این نوع تثبیت، نیازمند رشد استخوان جدید داخل سطح پروتز می باشد. پروتزهای غیر سیمانی از موادی ساخته شده اند که امکان رشد استخوان را فراهم می کنند.
• تثبیت هیبریدی، در تثبیت هیبریدی برای جراحی کامل تعویض مفصل زانو، قسمت استخوان فمور بدون سیمان ارتوپدی و قسمت تبیا و پاتلا با سیمان ارتوپدی در محل مناسب قرار خواهند گرفت.

جراح قبل از تصمیم گیری در خصوص اجزا و تثبیت، به ارزیابی کامل بیمار خود خواهد پرداخت. سوالات خود در مورد نوع تثبیت و دلیل انتخاب را از پزشک خود جویا شوید.

پروتز ترمیمی زانو

مدت زمان انجام جراحی تعویض مفصل زانو به عواملی از قبیل میزان فعالیت بدنی، وزن و شرایط جسمانی بستگی دارد. با وجود ساییدگی در مفصل طبیعی، نیاز به تعویض خواهد بود، که این ساییدگی در نهایت می تواند به جراحی ثانویه به نام جراحی ترمیمی ختم شود.

در جراحی ترمیمی، برخی از قسمت ها و یا تمام پروتز برداشته می شود و اجزای جدید جایگزین خواهند شد. اجزای ترمیمی، به طور کامل داخل فمور و تبیا قرار می گیرند. امکان اضافه کردن قطعات فلزی در قسمتی که بخشی از استخوان از دست رفته نیز وجود دارد.

نتیجه گیری

در نهایت باید گفت اگر انواع روش های درمانی را برای کاهش درد زانو و برگشت به روال عادی زندگی را امتحان کرده اید و نتیجه نگرفته اید حتما به یک جراح و فوق تخصص تعویض مفصل نیز مراجعه کنید. جراحی مفصل زانو یکی از جراحی های پیچیده است و انتخاب نوع ایمپلنت و جراحی مناسب بسیار به مهارت و توانایی جراح ارتوپد بستگی دارد.

Source: https://orthoinfo.aaos.org/en/treatment/knee-replacement-implants/